ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΑΪΚΟ ΘΕΑΤΡΟ Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ
( ΜΑΤΙΝΑ ΚΑΛΤΑΚΗ – εφημ. Επενδυτής 30 -12 -93 )
Ο
Καραγκιόζης ανδρώθηκε στα επιδέξια χέρια του Μίμαρου, του Θοδωρέλλου,
του Ρούλια ,του Μέμου, του Μόλλα, του Χαρίδημου ,του Μανωλόπουλου,
αποκτώντας από το 1910 και μετά το χαρακτήρα της αθηναϊκής σκηνής που
περιόδευε και στην επαρχία. Έχοντας εξαγνιστεί από τα στοιχεία του αντίστοιχου τουρκικού θεάτρου σκιών και αντλώντας από τους μύθους του
Ελληνισμού και την νεότερη λαϊκή ποίηση, το ελληνικό θέατρο του
Καραγκιόζη αποτέλεσε το πρωτόλειο πλαίσιο δημιουργίας της νεοελληνικής
κωμωδίας. Όσο κι αν οι νεότεροι έχουν συνδέσει το θέατρο σκιών με
κωμωδίες όπως «ο Καραγκιόζης φούρναρης», «γιατρός», «οι αρραβώνες του
Καραγκιόζη» κ.ά, τα έργα που πραγματικά έγραψαν ιστορία ήταν τα ηρωικά
δράματα. Στους βαλκανικούς πολέμους, στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, το
1940 και καθ΄όλη την διάρκεια της κατοχής, αλλά και στα χρόνια της
δικτατορίας, οι εποποιίες του Καπετάν Γκρη, του Κατσαντώνη, η θυσία του
Αθανάσιου Διάκου, ο Γέρος του Μοριά, η αντίσταση του Γκούρα στην
ακρόπολη, έδωσαν διέξοδο στις πιέσεις που δεχόταν ο ελληνικός λαός και
κυρίως την ελπίδα ότι όπως ο Καραγκιόζης, που παρά τις δυσκολίες
επιβιώνει έτσι και ο ελληνισμός εν τέλει θα την «σκαπουλάρει».
Τις ειρηνικές πάλι περιόδους το καραγκιοζοθέατρο λειτουργούσε ως βαρόμετρο των προβλημάτων και των αιτημάτων των λαϊκών τάξεων. Γι αυτό και υπήρχε μια σχέση αφοσίωσης του κόσμου με τους παίκτες του Καραγκιόζη που στις ένδοξες μέρες ήταν πραγματικοί σταρ.
Τον
χειμώνα στα καφενεία και τα καλοκαίρια στις μάντρες ο Καραγκιόζης έδινε
χρόνο με τον χρόνο μάθημα επιβίωσης. Έργα με συνήθη διάρκεια μιας ώρας,
με τα τραγούδια (τσάμικα, καντάδες και ρεμπέτικα) και τις μουσικές,
κρατούσαν δυόμιση ώρες, μια γνήσια λαϊκή μυσταγωγία.
Από το 1940 έως σήμερα......
Στη γερμανική κατοχή ο Καραγκιόζης αναλαμβάνει αντιστασιακό ρόλο και εμψυχώνει το λαό, γίνεται μια μοναδική σπίθα κεφιού, με τα ηρωικά του έργα σκορπά την ελπίδα στους σκλαβωμένους Έλληνες. Αρκετές μάντρες ή αλλιώς καραγκιοζομάγαζα όπως τα ονόμαζαν γίνονται τόπος συγκέντρωσης αντιστασιακών.
Στη δεκαετία του ’50 για πρώτη φορά δίνονται παραστάσεις στην Ευρώπη και στην Αμερική ξυπνώντας το ενδιαφέρον των ξένων. Στο εσωτερικό όμως ο Καραγκιόζης απέκτησε ένα παντοδύναμο και νεοφερμένο εχθρό, τον κινηματογράφο με αποτέλεσμα το κοινό του να συρρικνώνεται. Με την ανοικοδόμηση της Αθήνας, τα περισσότερα θέατρα κλείνουν και όλοι οι διαθέσιμοι χώροι δίνονται αντιπαροχή για ανέγερση πολυκατοικιών.
Στη δικτατορία ο Καραγκιόζης δίνει το δικό του αγώνα αφού στον ελεύθερο λόγο του δεν χωράει λογοκρισία, μπορεί να λέει τα πράγματα με το όνομά τους.
Η τηλεόραση και οι σύγχρονες συνθήκες ζωής έρχονται να δώσουν καίριο πλήγμα στο θέατρο του Καραγκιόζη κι έτσι στη δεκαετία του ’70 φαίνεται πως η τέχνη του Καραγκιόζη εξαφανίζεται.
Σήμερα τα μόνιμα θέατρα Καραγκιόζη είναι λιγοστά αν και το κοινό σε κάθε ευκαιρία σπεύδει να απολαύσει το μαγικό κόσμο της σκιάς.
Διάφοροι σύλλογοι και δήμοι διοργανώνουν περιστασιακές εκδηλώσεις και μερικές φορές περιλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους, παραστάσεις του θεάτρου σκιών. Οι καραγκιοζοπαίχτες όμως είναι ελάχιστοι και προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή την λαϊκή μας παράδοση.
Αρκετά μουσεία συγκεντρώνουν υλικό από φιγούρες, εργαλεία, παραστάσεις, βιβλία, φυλλάδια, αφίσες και ρεκλάμες ώστε οι επισκέπτες να μαθαίνουν την πορεία και την εξέλιξη της λαϊκής μας τέχνης.